Làm tự do, thu nhập không đều? Quỹ dự phòng là “phao cứu sinh” tài chính đầu tiên bạn nên có
Bạn sống bằng từng dự án, từng deadline? Vậy lúc không có việc thì sao? Đây là cách mình bắt đầu lập quỹ dự phòng - từ những tháng ngày từng hụt hơi vì tiền.
Làm freelance, làm solo - ai mà chẳng quen với chuyện tháng dư, tháng thiếu.
Nhưng quen rồi... không có nghĩa là ổn.
Những năm đầu ở châu Âu, mình sống bằng đủ thứ việc thời vụ: dọn cabin trên tàu du lịch, phục vụ bàn ở tiệm pizza, rửa bát thuê cho nhà hàng chay, hay nhân viên dọn phòng ở khách sạn 4 sao.
Có tuần kín lịch. Nhưng cũng có tuần trống trơn.
Lương trả theo giờ, hợp đồng ngắn hạn – không ai dám đảm bảo tháng sau sẽ ra sao.
Một lần, ca làm cho 2 tuần của tháng ba bị huỷ vào phút chót.
Tài khoản chỉ còn vài đồng lẻ.
Mà tiền nhà thì sắp đến hạn.
Mình ngồi thẫn thờ giữa mùa đông xứ lạnh. Lần đầu tiên cảm nhận rõ một điều:
Không phải mình không biết kiếm tiền.
Mà là mình không có chỗ để bám vào - khi đang đi thì… vấp một cái.
Suốt nhiều ngày sau đó, mình tự giam mình trong thư viện trường. Hạn chế liên lạc với bạn bè. Thậm chí không dám gọi điện về nhà.
Mình sợ phải đối diện với câu hỏi: “Dạo này sao rồi? Cuộc sống nơi xứ người có ổn không?”
Rồi mình nhận ra: điều đáng sợ nhất không phải là thiếu tiền,
mà là cảm giác không biết ngày mai sẽ ra sao - và không có phương án nào để xoay chuyển.
Từ cú trượt đó, mình bắt đầu nghiêm túc với chuyện lập quỹ dự phòng.
Số tiền ban đầu tuy nhỏ, không giúp mình giàu lên -
Nhưng đủ đễ giữ thăng bằng trong những tháng ngày chông chênh nhất.
Vì sao freelancer, solopreneur cần một quỹ dự phòng – ngay cả khi thu nhập vẫn đang ổn?
Vì làm freelance hay solo, bạn có thể chủ động và tự do - nhưng tự do đó không giúp bạn miễn nhiễm với rủi ro.
Vì không ai lên tiếng trước khi huỷ job.
Cũng không ai báo trước ngày khách hàng đột ngột biến mất.
Và vì sự bất ổn tài chính kéo dài dễ bào mòn sự tự tin, sáng tạo - và cả khả năng quyết định của bạn.
Tưởng tượng nhé: Một ngày bạn tỉnh dậy - mở email - và thấy tất cả các khách hàng quyết định ngừng hợp tác.
Bạn sống sót được bao lâu với số tiền mình đang có?
Một người bạn của mình, Mai, làm freelance đã hơn 10 năm trong lĩnh vực Marketing và phát triển web.
Khi mới bắt đầu, Mai nhận đủ mọi dự án để có thể sống sót. Khách hàng trả thấp, trả chậm. Thậm thí có người còn quịt luôn.
Nhưng cũng chính khoảng thời gian chật vật này đã khiến Mai nhận ra tầm quan trọng của việc xây quỹ dự phòng từ sớm. Và nhờ đó, giúp cô ấy nhiều lần vượt qua khủng hoảng. Lúc thì nghỉ tạm hai tháng để hồi phục sức khỏe. Khi thì mất khách hàng lớn mà không cảm thấy quá tiếc nuối.
Chính số tiền trong quỹ dự phòng đã giúp Mai luôn giữ vững sức khỏe tinh thần, không rơi vào cảnh nợ nần - và về lâu về dài, chỉ nhận những dự án phù hợp với giá trị của mình.
“Khi tài chính ổn định, mình không còn lo lắng ai sẽ là vị khách tiếp theo. Mình được quyền chọn ai là người phù hợp với mình. Và cuộc sống dễ thở hơn rất nhiều.” - Mai tâm sự.
Từ trải nghiệm của Mai - vả của chính bản thân - mình luôn tin rằng: Làm tự do mà không có quỹ dự phòng thì chẳng khác nào chèo thuyền giữa biển mà không có áo phao.
1. Vậy bạn cần bao nhiêu là đủ?
Tối thiểu: 3 tháng chi phí sinh hoạt cơ bản.
Nếu bạn có con nhỏ, sống ở thành phố lớn, hoặc là trụ cột tài chính: 9–12 tháng sẽ an toàn hơn.
Chỉ nên tính: tiền ăn, nhà, điện nước, y tế, đi lại.
Không bao gồm: shopping, cà phê sang chảnh hay vé máy bay đi chill.
Bạn chỉ cần mức đủ để sống - và giữ cho mình không rơi tự do.
2. Gom kiểu gì khi thu nhập không ổn định?
Tháng nào dư ít → bạn gom đủ 1 tuần
Tháng sau khấm khá hơn → gom thêm 2 tuần
Cuối quý → bạn đã đủ 1 tháng chi phí sinh hoạt.
Bạn không cần 30 triệu ngay lập tức.
Chỉ cần mỗi tháng gom một ít - 500k, 1 triệu, 2 triệu – miễn là kiên trì, đều đặn và có mục tiêu rõ ràng.
3. Gửi ở đâu để khỏi tiêu lẹm mất?
Tài khoản tiết kiệm online, kỳ hạn ngắn (1-3 tháng chẳng hạn)
Ví điện tử có tính năng tiết kiệm (và không liên kết thẻ)
Giữ một phần bằng vàng hoặc chứng chỉ quỹ nếu bạn quen với nó
Quan trọng nhất: Đừng để chung với tài khoản chi tiêu!
Vì bạn sẽ dùng mất lúc nào mà không hay – đến khi cần thì lại… chẳng còn gì.
4. Khi nào thì dùng – và rồi sao nữa?
Quỹ dự phòng không phải để ngắm - mà là để dùng. Nhưng chỉ khi có những biến cố thực sự như:
Ốm đau/tai nạn
Thu nhập sụt giảm nghiêm trọng
Các rủi ro ngắn hạn cần giải quyết như chuyển chỗ ở gấp, thay thế thiết bị làm việc bị mất/hỏng…
Sau khi dùng xong → lên kế hoạch “bồi đắp lại” trong vòng 3–6 tháng kế tiếp.
Bạn cũng không nên tự trách bản thân vì đã dùng nó. Vì đây là mục đích mà nó được sinh ra.
5. Duy trì đều đặn bằng thói quen nhỏ
Lúc mới bắt đầu, có thể bạn chưa để dành được nhiều. Nhưng khi đã có tệp khách ổn định, hãy ưu tiên dành ra một phần để gửi vào quỹ hoặc đầu tư dài hạn.
Và điều quan trọng nhất: sự kiên trì và đều đặn
Luôn trích một phần thu nhập khi tiền về: 5%, 10%, 20% - tùy bạn.
Khi thu nhập tốt, bạn tiết kiệm nhiều hơn
Khi tình hình khó khăn: vẫn duy trì nó, dù chỉ là một ít.
Đừng chờ khủng hoảng mới bắt đầu lập quỹ. Bạn càng tiết kiệm sớm - tự do càng gần.
Nếu hôm nay bạn vẫn chưa có gì?
Cũng chẳng sao cả.
Hãy bắt đầu bằng 100.000 đồng.
Không phải vì con số.
Mà vì bạn đang chọn đứng về phía mình.
Đôi khi, thứ giúp bạn đứng vững - không phải là một tài khoản dày,
mà là cảm giác: mình đã chuẩn bị. Mình đang chủ động. Và mình có mặt cho chính mình.
Trong một thế giới không ngừng đổi thay, đôi khi điều can đảm nhất
Là học cách đứng về phía mình - mỗi ngày, một chút.
Tạm kết
Quỹ dự phòng không làm bạn giàu lên - nhưng nó giúp bạn không sụp đổ.
Nó cũng không phải là chiếc chìa khóa vạn năng cho mọi vấn đề của bạn - nhưng sẽ cho bạn khoảng thở để nhìn rõ vấn đề hơn.
Và đôi khi, chỉ cần một khoảng thở nhỏ thôi, là bạn đã đủ sức để không buông tay chính mình.
Vậy hôm nay, bạn có thể bắt đầu từ đâu?
Một khoản tiết kiệm nhỏ. Một cam kết nhẹ. Hay một bước đi vững vàng hơn cho ngày mai tươi sáng?
Vài lời từ người viết:
Mình không tin vào giàu nhanh, sống vội - nhưng mình tin vào từng bước nhỏ mà vững chắc.
Money on Her Way là bản tin dành cho phụ nữ sống tự do - không phải vì ai đó cho phép, mà vì họ chọn hiểu mình và hiểu tiền.
Tại đây, bạn sẽ gặp những câu chuyện rất thật - về những vấp ngã tiền bạc, những tháng ngày dư thiếu, và cả hành trình xây dựng nền tảng tài chính vững chắc từ con số 1.
Ghé thăm bản tin tại: moneyonherway